Budapest Pride 2025

International Human Rights Conference, Boedapest

Onder het dreigende verbod op Budapest Pride en de aanhoudende druk op de queer gemeenschap in Hongarije, bezochten we op vrijdag 27 juni de International Human Rights Conference. Met keuze uit 15 verschillende sessies werd het een dag vol krachtige verhalen over activisme, solidariteit en de noodzaak van zichtbaarheid – juist daar waar onderdrukking voelbaar is.

Europese solidariteit en politieke druk
De conferentie opende met krachtige bijdragen van Mark Angel en José María Núñez Blanco. Vanuit het Europees Parlement benadrukten zij het belang van blijvende aandacht voor LHBTIQA+ rechten, met specifieke aandacht voor de situatie in Hongarije. Núñez Blanco riep het parlement op om druk te blijven uitoefenen op de Hongaarse overheid, die queer rechten systematisch ondermijnt.

Activisme in Litouwen: tegen assimilatie, voor inclusie
Een van de meest inspirerende sessies kwam uit Litouwen, waar queer activisten vertelden over de opkomst van alternatieve Pride-initiatieven. In reactie op een officiële Pride die vooral gericht was op assimilatie en veel subgroepen uitsloot, ontstond een beweging die ruimte creëert voor diversiteit en radicale inclusie.

Zo werd gesproken over Safe Space Emma in Konas – een initiatief dat ontstond vanuit het besef dat als er geen veilige ruimte is, je die zelf moet bouwen. Zonder institutionele steun, maar met creativiteit en communitykracht, werd een plek gecreëerd waar queer mensen zich gezien en beschermd voelen.

Ook het lesbisch festival, op anderhalf uur reizen van de hoofdstad, is een toonbeeld van DIY-activisme. Er is geen subsidie; podia worden ter plekke getimmerd, en alles draait op donaties. Wat hen kracht geeft, is grensoverschrijdende samenwerking: met partners in de Baltische staten en Zweden boeken ze elkaars artiesten, organiseren ze gezamenlijke drag contests en ondersteunen ze elkaars initiatieven. De energie en radicale solidariteit waren ontroerend en inspirerend – een scherp contrast met hoe veilig en vanzelfsprekend queer bestaan soms lijkt in Nederland.

Media als wapen: lessen van Budapest Pride
Een hands-on workshop van het communicatieteam van Budapest Pride liet zien hoe media effectief kunnen worden ingezet in de strijd voor queer rechten. Van het strategisch inzetten van sociale kanalen, het opstarten van podcasts tot het meten van impact via datavisualisatie – de sessie gaf concrete tools aan activisten uit heel Europa.

Polen: strijd tegen anti-LHBT-zones
In Polen werd recent de laatste ‘LHBT-vrije zone’ opgeheven – niet vanwege mensenrechtenoverwegingen, maar omdat de EU de geldkraan dichtdraaide. Activisten spraken hun teleurstelling uit over politici die hun community verraden nadat ze eenmaal hogerop zijn gekomen. Toch was er ook hoop: in de nieuwe generatie activisten, de kracht van de community en de verbondenheid onderling. Een emotioneel betoog dat diepe indruk maakte.

EuroPride in Belgrado: verboden, maar niet verslagen
Goran Miletić nam ons mee in het spannende en ontroerende verhaal van EuroPride in Belgrado. Toen de Servische president aankondigde dat de Pride verboden werd, barstte een crisis los. Goran vertelde hoe hij op een ochtend letterlijk door de president uit zijn bed werd gebeld. Ondanks intimidatie en politieke druk bleef hij standvastig. Met rechte rug en enorme vastberadenheid bleef de organisatie overeind en lukte het uiteindelijk om een veilige en succesvolle EuroPride te organiseren. Zijn verhaal was een krachtig voorbeeld van wat er mogelijk is als een gemeenschap zich niet laat breken.

Afsluiting: een strijd voor Europa
De dag werd afgesloten met bijdragen van onder meer Agnes Callamard, die benadrukte dat de strijd voor mensenrechten in Hongarije een strijd is voor het hart van Europa. “Wat is het waard,” vroeg ze zich af, “als de EU wel subsidies stopzet, maar Europese bedrijven gewoon blijven investeren zonder naar mensenrechten te kijken?” Haar woorden kregen veel bijval en een luide ovatie. De speech van equality commissioner Hadja Lahbib kon op kritiek rekenen, aanwezigen vonden dat er vanuit de EU veel te weinig druk op Orban werd gezet naar aanleiding van het verbod van deze pride.

Victoria, voorzitter van Budapest Pride, sloot af met een oproep tot eenheid: “We zijn luid, we zijn met veel. Morgen organiseren we de grootste Pride in de geschiedenis van Hongarije. Unity, love, solidarity is our message.” Een minutenlange staande ovatie volgde voor een zichtbaar geëmotioneerde Victoria.

Persoonlijke terugblik
De situatie hier is niet te vergelijken met Nederland. Wat me diep raakt, is hoe dit activisme in landen als Hongarije, Polen of Litouwen vaak draait op slechts een handvol mensen. Mensen die, ondanks alle druk, tegenwerking en bedreigingen, hun rug recht houden. Mensen die op elk moment hadden kunnen besluiten zich terug te trekken, maar dat niet doen. Ze blijven staan – moegestreden, teleurgesteld soms – maar vastberaden.

Hier voel je: Pride is protest. Pride is solidariteit. Pride is zichtbaar zijn als gemeenschap. Niet wegduiken, maar juist nu, juist hier, de straat op gaan.

En hoewel de situatie in Nederland anders is, betekent dat niet dat we ‘klaar’ zijn. Ook wij hebben nog veel werk te doen. Soms boeken we vooruitgang, soms zetten we stappen terug. Wat we hebben, is niet vanzelfsprekend. Het is het resultaat van jarenlange strijd, van activisme door generaties vóór ons.

Laten we dat niet vergeten – en laten we onze stem blijven laten horen.